Tại Sao Lại Ko Lấy Chồng Thuận Tay Trái

Những người thuận tay trái rất thông minh trong "chuyện ấy". Khảo sát cho thấy 20% thành viên của Mensa (hội những người có chỉ số thông minh cao) là thuận tay trái.

Vì sao lại có người thuận tay trái?

Có khoảng 10% dân số trên toàn thế giới thuận tay trái bẩm sinh (1), và việc một người thuận tay trái giờ đây được xem như là một đặc điểm bình thường, chứ không phải là bất thường hay dị biệt.

Theo nhà khoa học Clyde Francks, loại gene LRRTM1 góp phần tạo nên việc thuận tay trái được thừa hưởng từ người cha (2). Một số lý thuyết khác thì cho rằng việc thuận tay trái có thể do các nguyên nhân từ quá trình phát triển của bào thai, một đặc điểm trong não bộ, do bắt chước, hoặc do giới tính (số lượng trẻ trai thuận tay trái nhiều hơn trẻ gái) (3). Tuy nhiên, chưa có một nghiên cứu nào khẳng định được chắc chắn lý do của việc thuận tay trái.

Có nhiều nguồn thông tin cho rằng việc một người thuận tay trái hay tay phải có liên quan đến mức độ vượt trội của bán cầu não phải hoặc trái, liên quan đến những khả năng sáng tạo hay nghệ thuật, hội hoạ… Sự thật là, những nghiên cứu khoa học tiên tiến gần đây đã kết luận rằng đó chỉ là những giả thuyết không có cơ sở chứng thực. Chúng ta sử dụng cả hai bán cầu não đồng đều nhau, chia theo từng khu vực chức năng và nhiệm vụ, để vận hành cả cơ thể và hệ suy nghĩ, chứ không có bán cầu bên nào được sử dụng vượt trội hơn (4).

Nguyên nhân ở tủy sống - không phải não

Kể từ những năm 1980, các nhà khoa học đã nhận thấy việc chúng ta thuận tay trái hay tay phải có nhiều khả năng đã được xác định trước khi chúng ta sinh ra - theo như siêu âm chỉ ra thì nó xuất hiện lúc thai kì chỉ mới được 8 tuần tuổi. Từ tuần thứ 13, thai nhi đã có khuynh hướng mút ngón tay phải hoặc tay trái trong tử cung.

Trước đây người ta nghĩ rằng sự khác biệt di truyền giữa bán cầu não trái và phải xác định việc thuận tay trái hay tay phải của con người. Nhưng một nghiên cứu được công bố vào năm ngoái trên tạp chí eLife cho thấy câu trả lời lại nằm trong tủy sống.

Nghiên cứu được thực hiện bởi Sebastian Ocklenburg, Judith Schmitz, và Onur Gunturkun ở trường Đại học Ruhr Bochum cùng với các đồng nghiệp khác ở Hà Lan và Nam Phi. Nhóm nghiên cứu phát hiện ra những hoạt động gene bất đối xứng của tủy sống trong tử cung có thể là nguyên nhân khiến người ta thuận tay trái hay tay phải.

Chỉ có 10% nhân loại thuận tay trái. (Ảnh: iStock).

Chuyển động cánh tay và bàn tay bắt đầu trong não tại một khu vực được gọi là vỏ não vận động, nó sẽ gửi một tín hiệu đến tủy sống và sau đó tín hiệu được chuyển thành cử động.

Các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng khi bào thai phát triển trong bụng mẹ đến khoảng tuần thứ 15 thì vỏ não vận động và tủy sống vẫn chưa có sự kết nối, nhưng việc bào thai thuận tay phải hay tay trái thì đã được xác định.

Nói cách khác, thai nhi đã có thể chuyển động và chọn một bàn tay yêu thích trước khi não bắt đầu kiểm soát cơ thể.

Để nghiên cứu điều này, các nhà khoa học đã phân tích biểu hiện gene trong tủy sống từ tuần thứ 8 đến tuần thứ 12 của thai kỳ. Họ tìm thấy sự khác biệt đáng kể trong phần trái và phải của tủy sống có chức năng kiểm soát chuyển động của cánh tay và chân.

Các nhà khoa học kết luận rằng, tính chất không đối xứng của tủy sống có thể dẫn đến một hiện tượng gọi là di truyền học biểu sinh, hay còn gọi là hiện tượng những sinh vật bị ảnh hưởng bởi những thay đổi trong biểu hiện gene chứ không phải bởi các gene của chúng.

Những thay đổi này thường đến từ ảnh hưởng của môi trường và có thể ảnh hưởng đến cách thai nhi phát triển. Những khác biệt trong các biểu hiện gen này có ảnh hưởng khác nhau đến phần bên phải và bên trái của tủy sống, dẫn đến việc thuận tay trái hay tay phải.

Khi con thuận tay trái, bố mẹ cần lưu ý gì để hỗ trợ?

​Thạc sĩ Tâm lý Tú-Anh Nguyễn, với chuyên môn Tâm lý Trẻ em - Cha mẹ, là nhà thực hành tham vấn tâm lý, cung cấp các chương trình Đào tạo Cha mẹ Nuôi dạy con, Quản lý hành vi và giao tiếp, Cải thiện Năng lực cảm xúc và chất lượng tình cảm - gắn kết gia đình

Tốt nghiệp 3.97 GPA Thạc sĩ Tâm lý Trẻ em & Thanh thiếu niên tại trường The Chicago School of Professional Psychology.

Chứng chỉ sau Cao học về Giáo dục và Đào tạo Cha mẹ tại trường Adelphi University New York.

Giảng viên đào tạo các chương trình quốc tế làm cha mẹ và nuôi dạy con hiệu quả theo các nghiên cứu, dẫn chứng khoa học.

Parent Educator & Parent Counsellor: Tư vấn phụ huynh, hướng dẫn và giảng dạy các khóa đào tạo cha mẹ nuôi dạy con tích cực.

Nhà cung cấp các chương trình tư vấn - đào tạo cho các tổ chức và nhãn hàng.

Diễn giả cho các hội thảo với chủ đề nuôi dạy trẻ theo kỷ luật tích cực.

Nhà sáng lập dự án Happy Parenting.

Trước đây, các nhà nghiên cứu cho rằng đây là đặc điểm chỉ có ở con người, nhưng ngày càng có nhiều quan sát và nghiên cứu phát hiện ra rằng các loài động vật cũng có những đặc điểm tương tự. Khoảng 2/3 trong số hơn 100 loài động vật có xương sống được nghiên cứu có biểu hiện "thuận tay", và đó là sở thích theo nhóm.

Vào năm 2012, các nhà khoa học đã nghiên cứu khả năng phối hợp hai tay ở 777 cá thể linh trưởng, bao gồm tinh tinh, tinh tinh lùn, khỉ đột và đười ươi. Họ phát hiện thấy tính thuận tay phải ở cấp độ nhóm thường bắt gặp ở tinh tinh, tinh tinh lùn và khỉ đột Châu Phi, và tính thuận tay trái thường bắt gặp ở đười ươi.

Trong các nghiên cứu về các loài động vật không phải linh trưởng khác, các nhà khoa học cũng phát hiện ra rằng các loài thú có túi như sóc phương đông và chuột túi đỏ đều thuận tay trái.

Tất nhiên, điều đáng ngạc nhiên hơn nữa là những sinh vật cổ đại cách đây 500 triệu năm cũng có tay thuận. Bằng cách nghiên cứu hóa thạch trilobite (bọ ba thùy) kỷ Cambri, các nhà cổ sinh vật học phát hiện ra rằng 2/3 số cá thể bọ ba có vết cắn ở bên phải sau khi bị kẻ thù tấn công từ phía sau, trong khi số còn lại có vết thương bên trái hoặc hai bên. Họ suy đoán rằng điều này là do chúa tể đại dương kỷ Cambri - Anomalocaris gây ra.

Chúng ta biết rằng các hành động của động vật được điều chỉnh bởi não hoặc hệ thần kinh, vì vậy có giả thuyết cho rằng thuận tay có liên quan đến sự "phân công lao động" giữa bán cầu não trái và phải, hay còn gọi là sự phân biệt chức năng của bán cầu não trái và phải. Mỗi bán cầu có cấu tạo và chức năng đặc biệt khác nhau do thành phần cấu tạo khác nhau của mạng lưới nơron. Lấy con người làm ví dụ, bán cầu não trái của con người chịu trách nhiệm hiểu và phân tích thông tin cú pháp và ngữ âm; bán cầu phải chịu trách nhiệm nhận dạng ngữ điệu, tín hiệu phi ngôn ngữ và ngữ dụng.

Não bộ không phải là một "tính năng" mới trong quá trình tiến hóa, nó có từ khoảng 500 triệu năm trước và đã xuất hiện ở các loài động vật trong suốt lịch sử tiến hóa của chúng. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng quá trình hóa muộn của não không phải do động vật có cùng tổ tiên, thay vào đó là sự tiến hóa song song giữa các loài.

Quá trình laterit hóa não phổ biến ở nhiều loài động vật thuộc các hệ sinh thái khác nhau vì nó giúp động vật thích nghi với môi trường sống. Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng sự bất đối xứng của bán cầu não trái và phải sẽ cho ra những lợi thế sinh tồn nhất định. Ví dụ, những con tinh tinh có hành vi thuận tay phải rõ ràng có thể bắt được nhiều mối hơn; những người có ngôn ngữ bên trong não bộ rõ ràng có thể đạt điểm cao hơn về khả năng đọc và ngôn ngữ học cao; quá trình hóa não ở gà nhà có liên quan đến khả năng nâng cao giác quan để thực hiện đồng thời hai nhiệm vụ, gà phải tìm thức ăn dưới mắt đất, đồng thời phải cảnh giác với chim săn mồi ở phía trên.

Quá trình hóa não có thể cải thiện hiệu quả sống sót của động vật. Nếu động vật chủ yếu sử dụng một chi hoặc một bên của hệ thống cảm giác của nó để tương tác với môi trường, bán cầu đại não tương ứng ở bên được ưu tiên sẽ trải qua quá trình học tập nhận thức hoặc vận động chuyên biệt hơn. Do đó, khả năng phân biệt giác quan và hiệu quả vận động sẽ tăng lên một cách đơn phương. Tăng cường huấn luyện hệ thống giác quan hoặc vận động một bên sẽ rút ngắn thời gian phản ứng thần kinh khi con vật phải hành động nhanh chống lại kẻ thù hoặc tìm kiếm thức ăn, thời gian phản ứng ngắn hơn có thể giúp nó tồn tại và có lợi thế sinh tồn.

Lợi thế tiến hóa nói trên của quá trình tiến hóa không giải thích được lý do tại sao hầu hết mọi người đều thuận tay phải thay vì 50% thuận tay trái và tay phải. Ngày càng có nhiều nghiên cứu cho rằng đây là kết quả của sự kết hợp giữa gen, môi trường và biểu sinh.

Con người đã tìm thấy gen liên quan đến sự phát triển của não bộ trong quá trình nghiên cứu cá ngựa và các loài động vật khác, vì vậy các nhà khoa học rất quan tâm đến việc tìm kiếm gen kiểm soát tính thuận tay ở người. Các nghiên cứu trước đây cho rằng thuận tay của con người được kiểm soát bởi một gen duy nhất, nhưng các nghiên cứu gần đây đã phát hiện ra rằng thuận tay phải liên quan đến nhiều gen: bao gồm PCSK6, LRRTM1 và gen liên quan đến vi ống MAP2.

Tuy nhiên, sự biến đổi di truyền trong các gen này không giải thích đầy đủ sự xuất hiện và phân bố thuận tay trong quần thể và có tương quan yếu. Một nghiên cứu khác về các cặp song sinh chỉ ra rằng tác động di truyền chỉ giải thích 25% sự khác biệt trong tỷ lệ thuận tay song sinh, trong khi các yếu tố khác lại quyết định 75% còn lại. Bàn tay khéo léo thể hiện các kiểu di truyền phức tạp. Ví dụ, nếu cha mẹ của một đứa trẻ thuận tay trái, có 26% khả năng đứa trẻ sẽ thuận tay trái. Một nghiên cứu lớn của các nhà nghiên cứu về các cặp song sinh trong 25.732 gia đình cho thấy rằng thuận tay di truyền khoảng 24%.

Một phân tích đã kiểm tra mối quan hệ giữa thuận tay với các yếu tố đầu đời và kiểu gen ở hơn nửa triệu người cho thấy tỷ lệ di truyền của người thuận tay trái rất yếu (4,35%).

Môi trường - văn hóa xã hội, công cụ

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng ở các loài hominids (họ người), những người thuận tay phải và trái cùng tồn tại trong một thời gian dài. Bằng chứng lâu đời nhất chưa được kiểm chứng đến từ các hóa thạch của người Neanderthal từ Pleistocen giữa (khoảng 425.000–180.000 năm trước) và Pleistocen sớm (180.000–10.000 năm trước).

Bằng cách nghiên cứu các dấu hiệu trên chiếc răng cửa hóa thạch của họ, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng họ sử dụng các công cụ sắc nhọn bằng cả tay phải hoặc tay trái để cắt thịt, kẹp thịt giữa răng cửa và tay kia. Thuận tay trái và thuận tay phải cũng tồn tại từ các nghiên cứu về đồ đá. Tỷ lệ thuận tay phải và trái cũng gần bằng tỷ lệ ở người hiện đại.

Cuối thời kỳ đồ đá cũ (khoảng 35.000-10.000 năm trước), các dấu tay do con người tiền sử để lại có thể khẳng định rằng phần lớn con người thuận tay phải.

Trên các bức tranh vẽ trong hang động Tây Âu, để vẽ dấu tay của chính mình, con người một tay cầm ống chứa sơn, tay kia sẽ đặt trên vách đá để vẽ dấu tay. Nếu một người thuận tay phải, họ sẽ quen với việc thổi sơn bằng ống từ tay phải sang tay trái, và dấu tay vẽ ra là dấu tay của tay trái, nếu thuận tay trái thì ngược lại.

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng tỷ lệ người thuận tay phải vào thời điểm đó là khoảng 77%. Nhưng thời điểm chính xác về cách con người tiến hóa thành đa số thuận tay phải vẫn chưa rõ ràng.

Trong văn hóa của con người, cũng có một định kiến đối với những người thuận tay trái. Nhiều công cụ được thiết kế để tạo sự thuận tiện cho người thuận tay phải. Tại nhiều quốc gia, trẻ em thuận tay trái vẫn phải dùng tay phải để ăn hoặc viết - tại một số quốc gia, việc dùng tay trái để ăn, viết hoặc tham gia giao tiếp bị coi là bất lịch sự và thô lỗ. Văn hóa và môi trường có thể ảnh hưởng đến tỷ lệ người thuận tay trái trong dân số ở một mức độ nhất định.

Như đã đề cập trước đó, gen và môi trường có thể ảnh hưởng đến tính thuận tay. Tuy nhiên, yếu tố di truyền không thể giải thích đầy đủ quy luật di truyền của tính thuận tay. Và đối với các nhóm người, văn hóa xã hội và môi trường ảnh hưởng đến xu hướng phát triển của con người. Nhưng đối với cá nhân, tác động của môi trường là không đáng kể. Ví dụ, tay thuận của cha mẹ nuôi hoặc cha mẹ kế không liên quan gì đến tay thuận của đứa trẻ. Sau đó, có thể có một yếu tố thứ ba ảnh hưởng đến thuận tay.

Các nhà khoa học đã cố gắng giải thích nó thông qua các hiệu ứng biểu sinh. Cơ chế biểu sinh là sự thay đổi biểu hiện của gen mà không làm thay đổi trình tự nucleotit, dẫn đến thay đổi kiểu hình. Bởi vì những sửa đổi DNA biểu sinh có thể được truyền lại cho thế hệ tiếp theo, chúng có thể làm thay đổi tay thuận mà không làm thay đổi kiểu gen.

Hai nghiên cứu đã khảo sát quá trình methyl hóa DNA của các gen LRRTM1 và NEUROD6 cho thấy rằng một dạng biến đổi DNA biểu sinh có mối quan hệ giữa tính thuận tay và cường độ methyl hóa của hai gen này. Ngoài ra, một nghiên cứu giải phẫu cho thấy sự bất đối xứng nghiêm trọng trong các mô hình methyl hóa DNA trong tủy sống của phôi người, có thể liên quan đến sự phát triển của các chuyển động không đối xứng tương tự như thuận tay.

Tóm lại, hành vi thuận tay có liên quan đến sự phát triển của não bộ, có thể cải thiện hiệu quả sinh tồn của con người hoặc động vật trong quá trình tiến hóa; hầu hết con người thuận tay phải, là kết quả của sự kết hợp của di truyền, môi trường và biểu sinh.

Tham khảo: Zhihu; Sina; Sciencenews